ES 
NL 
EN 
FR 
DE Paarden in de zomer: waarom de warme maanden een risico zijn
2 junio 2025
Vooral van eigenaren van sportpaarden krijg ik vaak te horen dat hun paard te dik is. Toch blijkt na een objectieve Body-Condition-Score (BCS) meting dat het dier keurig een overall 5 scoort: precies de zone die wetenschappers als gezond bestempelen. Tegelijk staan ze me vol ongeloof aan te staren als ik zeg dat hun paard ondergewicht heeft.
Waar komt dat hardnekkige misverstand vandaan?
In deze BCS-handleiding leg ik uit hoe je de BCS correct beoordeelt, waarom een dressuur- of springpaard met wat “cover” niet per definitie te dik is, en hoe de ideale score verschilt voor weide-, recreatie- en sportpaarden.
Zo kun jij voortaan zelfverzekerd onderbouwen óf – en hoeveel – er écht van die kilo’s af moet.
Gebruik het 9-punts Henneke-systeem (1 = graatmager, 9 = extreem vet).
Ideale marge voor de meeste paarden: BCS 4–6.
Eén BCS-punt staat ruwweg voor 20–25 kg lichaamsvet bij een 500–550 kg warmbloed. (Pratt-Phillips, S., & Munjizun, A. (2023). Impacts of adiposity on exercise performance in horses. Animals, 13(4), 666.)
Ribben makkelijk te voelen, soms licht zichtbaar. Perfect voor
duur- en krachtwerk zónder ballast, op voorwaarde dat de bovenlijn
gespierd blijft.
Onder BCS 4 neemt het risico op
immuniteits- en botproblemen toe.
Ribben niet zichtbaar maar onder lichte druk direct te voelen, vloeiende overgangen.
Dé ideale score voor de meeste recreatie-, spring- en dressuurpaarden.
Beginnende vetlaag is zichtbaar. Ribben nog steeds te voelen met enige druk.
Nuttig bij blessure-herstel of senioren
(kou-buffer), mits het zetmeelgehalte laag blijft en dagelijske beweging.
Naast de puur numerieke BCS-score zijn er enkele belangrijke
elementen die de interpretatie beïnvloeden:
Conformatie
De lichaamsbouw bepaalt waar vet zich ophoopt en hoe je ribbenpalpatie uitvoert.
Een hoekige bouw met een scheve rug kan bijvoorbeeld vetkussentjes verbergen
rond de kaak of achterhand.
Een robuuste koudbloed oogt door de skeletbouw meestal dikker dan die in werkelijkheid is.
Ras & genetica
Rassen verschillen in vetverdeling en spieropbouw:
Spiermassa versus vet
Goed ontwikkelde spieren kunnen verhullen dat er weinig vet is. Een
atletisch paard met stevige bovenlijn kan bij palperen een “dunner”
vetplaatje laten voelen, terwijl zijn spieren de contouren vullen.
Leeftijd & activiteit
Jonge groeiende paarden en senioren hebben een andere vet-spierratio dan
volwassen sportpaarden; zie sectie “Levensfase & ras” voor details.
| Profiel | Typische situatie | Meest voorkomende fout | Streef-BCS | Kort advies |
|---|---|---|---|---|
| Weidepaard (24/7 gras – weinig arbeid) | Ezels, sobere pony’s, gepensioneerde paarden | “Gras is natuur, dus veilig” → obesitas & EMS | 4 – 5 | Beperk gras (graasmasker, strip-begrazing), voer- en weeg check |
| Recreatiepaard (3-4× p/w lichte arbeid) | Buitenritten, manège-lessen | Langzame, sluipende gewichtstoename | ≈ 5 (4 ½ – 5 ½) | Maandelijkse BCS & gewichtscheck, krachtvoer afstemmen op werkelijk werk |
| Sportpaard (intensieve training & wedstrijden) | Dressuur, springen, eventing | Te mager (BCS 3) óf te vet na blessurerust | 4 – 5 in seizoen, 5 – 6 in rust | Energiedicht & vezelrijk rantsoen, Muscle Condition Score naast BCS |
Een goed passend masker kan ⬇️ 30–80 % minder grasopname geven. Controleer daarom iedere 14 dagen je paard op BCS + gewicht.
Noteer BCS en het resultaat van de gewichtscheck elke twee weken; houd een fotolog bij.
Gebruik je een weeglint om het gewicht van je paard bij te houden? Houd er dan rekening mee dat de meting flink kan afwijken. Vergelijkende tests met verschillende commerciële linten lieten afwijkingen zien van 20 % of meer ten opzichte van een weegbrug, vooral bij grotere warmbloeden. (Accuracy of weigh tapes for horses can vary by more than 20%, finds study) Daarnaast kan een onnauwkeurige plaatsing of wisselende strakheid van het lint nóg eens 10-15 % extra foutmarge veroorzaken. (Grimwood, K., Lancaster, B., & Handel, I. (2023). Factors affecting weigh-tape reading in the measurement of equine body weight. Animals, 13(8), 1330.) Met andere woorden: een weeglint is prima om trends te volgen, maar minder geschikt om medicatie- of voerhoeveelheden exact op te baseren.”
1. Voelen = weten – palpeer tenminste de zes Henneke-punten.
2. Noteer het cijfer per punt en bereken het gemiddelde.
3. Fotolog – maandelijks zij- en achteraanzicht, zelfde hoek en licht.
4. Weegtape – snelle trendmeter, niet nauwkeurig.
5. Reality-check – eigenaren onderschatten gemiddeld ½ – 1 punt.
Weidepaard
Recreatiepaard
Sportpaard
| Huidige BCS | Actie | Richttijd* |
|---|---|---|
| ≤ 3 | Dierenartscontrole, vet- & eiwitrijk bijvoeren, progressieve training | 4 – 8 wk |
| 7 – 8 | Ruwvoer < 1 ¼ % BW, geen krachtvoer, 6 d/w beweging ≥ 30 min, graasmasker 12 u/dag | 8 – 12 wk |
| 9 | Medisch plan + strikte calorierestrictie onder leiding van dierenarts | 3 – 6 mnd |
* Richttijden zijn indicatief; ze variëren per metabolisme, rantsoen en weidebeheer.
Ze lijken soms wat “schraal”, omdat hun calorieën allereerst naar onderhoud én lengtegroei gaan. Zolang de BCS niet onder 3 zakt, is dat geen reden tot paniek.
Let wel: langdurig ondergewicht (< BCS 4) verhoogt het risico op:
Rasnuance: Barokke en enkele koudbloedrassen zoals Friesen groeien langer door (tot 6–8 jr).* Bij deze laatrijpe paarden is BCS 3–4 tot ± 4 jr vaak fysiologisch normaal, op voorwaarde dat eiwit & mineralen (Ca/P, Cu/Zn) op peil zijn en röntgen/groeicurves geen problemen tonen.
Oudere paarden verliezen makkelijker spiermassa en hebben het sneller koud. Een BCS tussen 5 en 6 is voor hen ideaal.
Bij < BCS 5 stijgt de kans op spierafbraak, kou-stress en infecties; bij > BCS 6 neemt de insuline-resistentie toe en groeit het risico op hoefbevangenheid.
| Levensfase | Streef-BCS | Actie bij afwijking |
|---|---|---|
| Groei (spenen → 2 jr) | 4 – 6 | < 4 → eiwit/energie ophogen, olie & pulp toevoegen. > 6 → energiedichtheid omlaag, Ca/P & Cu/Zn in balans. |
| Laatrijp ras (Fries, PRE) (tot ± 4 jr) | 3 – 4 | < 3 → rantsoen-, worm- & bloedanalyse uitvoeren. > 4–5 → alleen bij overmatige vetafzetting inperken. |
| Volw. recreatie | 4½ – 5½ | Zie managementschema hierboven. |
| Sportseizoen | 4 – 5 | Zie managementschema hierboven. |
| Blessurerust sport | 5 – 6 | Zie managementschema hierboven. |
| Senior (> 18 jr) | 5 – 6 | < 5 → tand- & levercheck; makkelijk verteerbare vezels (geweekte bietenpulp, senior-mash); vitamine E verhogen. > 6 → laag-NSC hooi (1,25 % BW), dagelijkse beweging, ACTH/insuline controleren. |
✱ Richttijden voor gewichtscorrectie variëren per metabolisme, rantsoen en weidebeheer.
Jonge paarden mogen slank ogen, maar laat ze niet onder BCS 3 zakken.
Friesen en andere laatrijpe rassen tonen langer “schraal” – beoordeel BCS in de context van hun groeicurve.
Senioren hebben baat bij een buffer: streef BCS 5–6 om spierafbraak en kou-stress te minimaliseren.
📌 Praktisch: combineer BCS‐meting altijd met een gewichtstape of weegbrug én een maandelijkse fotolog; zo merk je trends tijdig op en hoef je alleen bij te sturen als de score echt buiten de bandbreedte valt.
