Kribbebijten bij paarden: meer dan een vervelend trekje

5 décembre 2023

Kribbebijten – ook wel luchtzuigen genoemd – is een stereotiep gedrag dat bij veel paardenhouders zorgen oproept. Het paard zet de boventanden op een hard oppervlak, spant de nek en zuigt met een schokkende beweging lucht naar binnen, vaak gepaard met een grommend geluid. Hoewel het voor sommigen een ‘onschuldige gewoonte’ lijkt, wijst dit gedrag meestal op een onderliggend probleem, met reële gezondheidsrisico’s tot gevolg.

In deze blog analyseren we de mogelijke oorzaken, risico’s en preventiemogelijkheden, met bijzondere aandacht voor de rol van voeding als sleutelfactor in zowel het ontstaan als de aanpak van kribbebijten.

Wat veroorzaakt kribbebijten?

Hoewel het exacte mechanisme nog niet volledig ontrafeld is, wijst onderzoek op een combinatie van biologische, omgevingsgebonden en voedingsgerelateerde factoren.

1. Genetische aanleg

Sommige paarden lijken genetisch gevoeliger voor stereotiep gedrag. Rassen zoals het Friese paard, KWPN en Tennessee Walking Horse worden vaker geassocieerd met kribbebijten, hoewel lang niet alle individuen uit deze rassen het gedrag vertonen.

2. Omgevingsstress en verveling

Kribbebijten komt significant vaker voor bij paarden die:

Langdurig op stal staan
Beperkte sociale interactie hebben
Geen toegang tot ruwvoer ad libitum hebben
Zelden of nooit op de weide komen

Het gebrek aan mentale stimulatie en de afwezigheid van normale graas- of foerageergedragingen lijken hierbij een trigger te zijn.

3. Spijsverteringsongemak – vaak onderschat

Een van de meest overtuigende theorieën is dat kribbebijten voortkomt uit ongemak in het spijsverteringskanaal, in het bijzonder maagzweren (EGUS). Tijdens het luchtzuigen wordt speeksel aangemaakt dat zuur neutraliseert in de maag – wat kortdurende verlichting kan bieden. Hierdoor ontstaat een conditionering: het paard herhaalt het gedrag omdat het ongemak tijdelijk afneemt.

Wat zijn de risico’s van kribbebijten?

Hoewel kribbebijten soms wordt afgedaan als een ‘tic’, zijn de gevolgen voor gezondheid en welzijn niet te onderschatten:

Gebitsproblemen: Overmatige slijtage van de snijtanden, scheefstand, breuken en tandvleesproblemen. Dit kan de balans van het hele bewegingsapparaat beïnvloeden ((Teskey, T., Bakos, C. (2021) Insight to Equus))
Spijsverteringsproblemen: Door aanhoudend luchtzuigen raakt de darmwerking verstoord. De kans op maag- en darmzweren neemt toe, evenals het risico op koliek.
Gewichtsverlies: Door het verslavende karakter van het gedrag (endorfine-afgifte) kan het eetpatroon ontregeld raken, met verminderde voeropname en een verslechterde lichaamsconditie tot gevolg.
Oxidatieve stress: Volgens Dr. Getty veroorzaakt kribbebijten hormonale disbalans en oxidatieve stress, met systemische schade aan organen, weefsels en zelfs het brein (mogelijke link met PPID en leptineresistentie)¹

Wat kun je doen? – Effectieve preventiestrategieën

Symptoombestrijding (zoals een anti-kribband of bitfixatie) is zelden de oplossing en werkt vaak averechts. Een holistische benadering biedt meer kans op succes:

1. Optimaliseer de voeding

Voeding is zowel een risicofactor als een preventiemiddel. Een goed uitgebalanceerd rantsoen:

Stimuleert de speekselproductie via voldoende ruwe celstof.
Beperkt maagzweren door voerfrequentie en -type.
Ondersteunt darmgezondheid en stabiele bloedsuikerspiegel.

Adviezen:

Ruwvoer ad libitum, bij voorkeur uit slowfeeders.
Vermijd zetmeelrijke krachtvoeders; kies voor structuurrijke, maagvriendelijke alternatieven.
Overweeg aangepaste supplementatie bij maaggevoelige paarden.

2. Verrijk de leefomgeving

Geef het paard dagelijks weidegang of beweging buiten de stal.
Laat sociale interactie toe: kribbebijten is niet besmettelijk, ondanks de mythe.
Gebruik voerverrijking zoals hooiballen of puzzelvoeders om verveling tegen te gaan.

3. Controleer het gebit

Regelmatige gebitsverzorging voorkomt pijn of kauwproblemen die tot gedragsafwijkingen kunnen leiden.

4. Veterinaire ondersteuning bij EGUS

Wanneer maagzweren vermoed worden, is een combinatie van medicatie, voeding én managementaanpassing vaak noodzakelijk. Enkel medicatie geven zonder onderliggende oorzaak aan te pakken is zelden blijvend effectief.

Conclusie: een gedragsprobleem met een fysiologische basis

Kribbebijten is geen ondeugd, geen slechte gewoonte, en al zeker geen gedragsafwijking die je met geweld kunt onderdrukken. Het is een signaal van ongemak of onvervulde basisbehoeften. Wie het gedrag begrijpt, kan veel leed voorkomen.

Een doordacht voedingsadvies, samen met aangepaste huisvesting en zorg, is vaak de sleutel tot duurzame verbetering – zowel in gedrag als in gezondheid.

Hulp nodig?

Twijfel je of jouw paard kribbebijt door voeding, stress of iets anders? Boek een consult of laat het rantsoen analyseren. Want elk gedrag heeft een reden. En elke reden verdient een oplossing.

Klik hier