FR 
NL 
EN 
DE Is jouw paard goed door de overgang naar gras gekomen?
1 février 2025
Free Fecal Water Syndrome (FFWS), ofwel het vrij mestwater syndroom, is een relatief nieuw benoemd fenomeen in de diergeneeskunde. Hoewel het onder paardenliefhebbers allang bekend is als ‘mestwater’, werd het pas recent als afzonderlijke aandoening erkend. Tot voor kort werd het vaak afgedaan als een managementprobleem – iets om je als eigenaar misschien zelfs voor te schamen. Maar dat stigma begint langzaam te kantelen dankzij toenemende wetenschappelijke aandacht.
Bij paarden met FFWS is de mest in principe normaal gevormd, maar wordt die vergezeld door waterige fecale vloeistof. Dat fecale water kan apart of samen met de vaste mest worden uitgescheiden. In tegenstelling tot diarree is er geen volledige verandering van de consistentie: de mest is gevormd, maar nat .1
De term ‘syndroom’ wijst erop dat de oorzaak niet eenduidig vaststaat. Afgeleid van het Griekse syn dromos (‘samen lopen’), betekent het dat verschillende symptomen samen voorkomen zonder dat er een directe, identificeerbare oorzaak is. Die complexiteit verklaart ook waarom FFWS kan aanhouden – soms maanden of zelfs jaren – en waarom de ernst per paard varieert.2
Betrouwbare prevalentiegegevens ontbreken nog. Toch wijzen zowel praktijkervaring als enquêtes erop dat FFWS vaker voorkomt dan we vermoeden. Een enquête van Katrin Lindroth (2020)3 bij 339 paarden met een leeftijd tussen 2,5 en 28 jaar en met FFWS toonde aan dat:
57% ruinen waren
53% warmbloeden betroffen
23% eerder koliek hadden doorgemaakt
De vachtkleuren vos, grijs, zwart én paints oververtegenwoordigd waren
Bij 48% meerdere paarden op stal symptomen vertoonden
Een beetje mestwater is niet abnormaal en niet elk paard met FFWS heeft direct vieze billen. De symptomen variëren, maar dit zijn de meest gerapporteerde signalen:
Sporen van waterige mest op achterbenen, staart, stalwanden of bodembedekking
Huidirritatie rond de anus of billen, vaak verergerd door frequent wassen
Onrust bij of na het mesten: trappelen, staartzwaaien
Opgezette buik, winderigheid, lichte koliekverschijnselen
Mest die soms tijdelijk verandert in dunne, ‘koeienvlaai’-achtige ontlasting
Paarden met FFWS ogen vaak kerngezond. In de studie van Lindroth vertoonde 35% geen enkele bijkomende klinische klacht. De normale lichaamsconditiescore maakt de diagnose uitdagend — zeker bij milde of episodische klachten. FFWS is niet hetzelfde als diarree en is doorgaans niet het gevolg van infecties zoals salmonella of clostridium.4
Dat neemt niet weg dat het ongemak en secundaire problemen kan veroorzaken, zoals huidletsels of stress. Daarom verdient het de nodige aandacht, zonder meteen in paniek te schieten of naar het zoveelste supplement te grijpen.
Paarden met FFWS ogen vaak kerngezond. In de studie van Lindroth vertoonde 35% geen enkele bijkomende klinische klacht. De normale lichaamsconditiescore maakt de diagnose uitdagend — zeker bij milde of episodische klachten. FFWS is niet hetzelfde als diarree en is doorgaans niet het gevolg van infecties zoals salmonella of clostridium.
Dat neemt niet weg dat het ongemak en secundaire problemen kan veroorzaken, zoals huidletsels of stress. Daarom verdient het de nodige aandacht, zonder meteen in paniek te schieten of naar het zoveelste supplement te grijpen.
De precieze oorzaak is (nog) onbekend. Er zijn wel hypotheses, gebaseerd op zowel klinische observaties als praktijkervaring. Belangrijke vaststelling: FFWS is niet per definitie het gevolg van een verstoord microbioom — al kan dat in sommige gevallen wel meespelen.5
1. Zandophoping in de darmen
Zand in het spijsverteringskanaal kan de darmfunctie belemmeren, wat leidt tot koliekachtige klachten en soms mestwater. Psyllium wordt vaak ingezet als zandverwijderaar.
2. Maagzweren (EGUS)
FFWS verdwijnt soms na succesvolle behandeling van maagzweren. Stress, overproductie van maagzuur en rantsoenen met weinig vezels dragen bij aan het ontstaan van EGUS.
3. Ruwvoer van mindere kwaliteit
Voornamelijk verpakt hooi wordt verdacht. Onderzoekers benadrukken het belang van een rantsoenanalyse5, vooral als het om hooi gaat. In sommige landen wordt de aandoening ook aangeduid als “hooi-intolerantie” vanwege de vermeende link tussen verpakt hooi en mestwater.Toch toonde Lindroth6 aan dat ook de overstap naar verpakt ruwvoer bij sommige paarden verbetering bracht. Belangrijker dan hoe het hooi werd opgeslagen, lijken de kwaliteit, vezellengte, verteerbaarheid en variatie binnen partijen. Koop hier een ruwvoeranalyse of hier een rantsoenanalyse met voedingsadvies
4. Prikkelbare darm of ontsteking
Moeilijk te diagnosticeren, maar mogelijk betrokken bij hardnekkige gevallen.
Dieet: Snel wisselende rantsoenen, veel luzerne, of een scheve verhouding krachtvoer-ruwvoer kunnen FFWS uitlokken.7
Voermanagement: Zowel te weinig als ad libitum voeren werd gerapporteerd bij FFWS. Onhygiënische voerplekken of vervuild water verergeren mogelijk het probleem.
Gebitsproblemen: Slechte kauwcapaciteit kan de vertering verstoren.
Stress: Onderzoek toont een verband tussen FFWS en stressfactoren zoals seizoenswissels, kuddeveranderingen, competitie of een lage sociale rang.
Leeftijd: Oudere paarden zijn vaker getroffen, mogelijk door slijtage van het gebit en verminderde darmfunctie.
Er bestaat geen standaardtherapie. Wat wél werkt, is een systematische aanpak:
Start met een volledige analyse van het rantsoen, inclusief ruwvoeranalyse. Noteer veranderingen in management, kudde, omgeving, voer én stressfactoren.
Een verandering per keer voorkomt verwarring én geeft het microbioom de kans zich aan te passen. Idealiter duurt een rantsoenwissel 14-21 dagen.
Vezelrijk, smakelijk en vrij van schimmel of overmatige lignine. Het hooi moet niet alleen voedzaam zijn, maar ook consistent.
Deze stoffen kunnen darmfermentatie en waterretentie beïnvloeden.
Creëer structuur in het dagelijks leven van het paard. Voer op vaste momenten, voorzie meerdere voerplekken en voorkom onrust in de kudde.
Prebiotica zoals psyllium of dode gist kunnen het microbioom ondersteunen.
Probiotica (levende lactobacillen) worden anekdotisch ingezet, maar bewijs voor effectiviteit bij gezonde darmen ontbreekt.
Zout: Sommige paarden hebben baat bij extra keukenzout (7–30 g/dag).
FMT (fecale microbiota-transplantatie): Veelbelovend bij hardnekkige gevallen. In een studie verbeterde 30% van de paarden binnen 7 dagen, en 70% binnen twee weken.8
Fecale microbiota-transplantatie (FMT) leidde in studies tot significante verbetering bij 30% van de FFWS-paarden binnen 7 dagen. De werking wordt deels toegeschreven aan de aanwezigheid van microbiële metabolieten zoals boterzuur, die ontstekingen verminderen en de darmwand versterken.5
FFWS is geen ziekte op zich, maar een symptoom dat uit verschillende richtingen kan ontstaan. Er is nog veel onderzoek nodig naar de exacte mechanismen en causale verbanden. Maar wat vandaag al mogelijk is, is observeren, analyseren en gestructureerd bijsturen.
Bij Equi Nutri Care nemen we FFWS serieus. We begeleiden je met:
Een volledige rantsoenanalyse
Interpretatie van ruwvoeranalyses in begrijpelijke taal
Advies op maat van jouw paard en situatie
Opvolging, ter plaatse of op afstand
Samen kijken we naar het totaalplaatje, met respect voor het paard, de wetenschap en jouw praktijk. Zodat we niet symptomen bestrijden, maar oorzaken aanpakken.
Auteursrecht © 2023 – 2024. Alle rechten voorbehouden