Over likstenen en zoutblokken

Likstenen en zoutblokken zijn niet zomaar een extraatje voor je paard, maar zouden een vast onderdeel van het dagelijks rantsoen moeten zijn. Nog niet alle paarden hebben toegang tot een zout- en/of mineralenblok, maar ze worden wel steeds populairder. Dat blijkt vooral uit de groei van het aanbod. Maar, zijn alle blokken geschikt voor jouw paard? En wat is het verschil tussen een zoutblok en een mineralenblok? Heb je ze écht allebei nodig? En op welke basis maak je de juiste keuze? Daar wil ik het even over hebben.

Paarden zijn herbivoren met specifieke dieetbehoeften. Hun primaire voedingsbron is ruwvoer, gras en hooi, dat vezels en noodzakelijke voedingsstoffen levert. Maar, ruwvoer alleen levert meestal niet voldoende hoeveelheden van bepaalde vitaminen en mineralen. Door verschillende onderzoeken weten we dat tekorten aan belangrijke voedingsstoffen kunnen leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder een slechte botontwikkeling, verminderde spierfunctie en een verminderd immuunsysteem.

Likstenen dienen als aanvullende bron van mineralen en vitaminen. Veel voorkomende componenten zijn:

• calcium: noodzakelijk voor een gezond skelet, de werking van de spieren en zenuwen, melkproductie en bloedstolling
• fosfor: werkt samen met calcium voor een gezonde botvorming en is noodzakelijk voor de energieproductie
• natrium: zout, onmisbaar voor de vochtbalans in het lichaam, het behoud van de pH-balans en voor de werking van spieren en zenuwen.
• magnesium: is niet alleen een belangrijk component voor de vorming van botten en het gebit, maar is betrokken bij alle vormen van energieproductie, de werking van spieren en zenuwen, het celmetabolisme én bij de activatie van meer dan 300 enzymen.
• sporenelementen: zoals zink en koper, selenium en mangaan die noodzakelijk zijn voor de ondersteuning van verschillende lichaamsfuncties zoals het immuunsysteem en de gezondheid van de vacht.

Maar likstenen zijn niet alleen nuttig voor het aanvullen van tekorten, ze bieden nog meer voordelen:

• bevorderen van natuurlijk gedrag: paarden hebben een instinctieve behoefte om mineralen te zoeken. Likstenen stellen hen in staat deze natuurlijke gedragspatronen te volgen, wat mentale stimulatie bevordert en verveling helpt voorkomen. Dit is vooral een voordeel voor paarden die geen vrije uitloop hebben.
• hydratatie en elektrolytenbalans: veel likstenen bevatten elektrolyten die helpen bij het behoud van de hydratatie of die het paard stimuleren om meer te drinken. Dit is vooral een plus tijdens warm weer of na intensieve inspanning. Ook tijdens de wintermaanden, als paarden geneigd zijn minder te drinken, is een liksteen een goed hulpmiddel om het paard aan te moedigen om meer te drinken.
• gebitsonderhoud: hoewel de naam liksteen anders laat vermoeden, zijn er ook veel paarden die aan de steen knagen. Deze handeling draagt bij aan de natuurlijke slijtage van de snijtanden en vermindert de vorming van tandplak.

Wat is het verschil tussen likstenen en zoutblokken?

Zoals de naam al doet vermoeden, levert een zoutblok primair natriumchloride en nog wat mineralen en sporenelementen, afhankelijk van het soort zoutblok. Zoutblokken worden aangeboden op basis van Himalayazout of zeezout.

• Himalayazout bevat meer mineralen in een hogere concentratie dan zeezout. Het is minder geraffineerd en dus natuurlijker. Het nadeel van Himalayazout is dat het duurder is ten opzichte van zeezout en – als het afkomstig is uit ongecontroleerd gebied -verontreinigd kan zijn.
• Zeezout is geraffineerd zout wat wil zeggen dat mineralen, sporenelementen en macronutriënten verwijderd zijn waardoor alleen het zout overblijft. Hierdoor is het zout wel zuiverder maar het is beperkt in mineralen en sporenelementen. Zeezout is gemakkelijk te winnen waardoor het goedkoper is dan Himalayazout.

Himalayazout is meer geschikt voor gespecialiseerde voedingssuppletie terwijl zeezout meer geschikt is voor de basale voorziening. De beste keuze is een combinatie van de twee. Maar! Wel met toezicht op de dagelijkse zoutconsumptie van het paard om de inname van teveel zout te vermijden.

Weetje: Wist je dat zout het enige nutriënt is waarvan bewezen is dat paarden weten als ze een tekort hebben? Paarden die niet over een zoutblok beschikken zullen actief proberen om aan die behoefte te voldoen.

Hebben likstenen alleen maar voordelen?

Hoewel likstenen vooral voordelen bieden, moeten we eerlijkheidshalve ook vermelden dat er ook aandachtspunten zijn waarmee we rekening moeten houden.

• samenstelling: de ene liksteen is de andere niet. Sommigen kunnen een teveel aan bepaalde mineralen bevatten terwijl andere voedingsstoffen missen. Dit kan leiden tot tekorten of toxiciteiten.
  Heel veel fabrikanten melden de samenstelling of de analytische bestanddelen van de likstenen zelfs niet.
• individuele voedingsbehoeften: Niet alle likstenen zijn dus geschikt voor alle paarden. Paarden hebben unieke voedingsbehoeften op basis van leeftijd, activiteitsniveau en gezondheidstoestand. Een allround liksteen voldoet mogelijk niet aan de specifieke behoefte van alle paarden.
  Likstenen voor paarden met bepaalde aandoeningen zoals nierproblemen of HYPP moeten daarom ook met zorg worden gekozen.
• overconsumptie: Likstenen bieden mentale stimulatie maar soms kunnen paarden een obsessie ontwikkelen wat kan leiden tot een onevenwicht in mineralen en veranderingen in voedingsgedrag. Bij deze paarden moet de beschikbaarheid van de liksteen beperkt worden.
• kwaliteit van de de ingrediënten: De kwaliteit van de mineralen en vitaminen kan sterk variëren. Dat is vooral een punt van zorg als de herkomst of de samenstelling niet bekend is.
• verkeerde soort liksteen: De oorsprong van likstenen is te vinden in de veehouderij en de likstenen die we onze paarden aanvankelijk aanboden, waren bedoeld voor koeien. Ondanks dat er tegenwoordig een ruim aanbod is aan likstenen die specifiek gemaakt zijn voor paarden, worden nog altijd likstenen voor koeien aan paarden gegeven. Veel paarden vinden de structuur van die likstenen niet prettig op hun tong waardoor ze de liksteen links laten liggen. Als jouw paard de liksteen of zoutblok ongemoeid laat, controleer dan de doelgroep van het blok of zoek eentje met een andere structuur.

Hoe selecteer je de beste liksteen voor je paard?

De juiste liksteen kiezen kan een uitdaging zijn. Vooral wanneer fabrikanten de inhoud niet duidelijk vermelden. Maar er zijn enkele manieren waaraan je de kwaliteitsproducten kan herkennen.

• reputabele merken: kies een product van bekende en gerenommeerde fabrikanten in de paardenvoedingsindustrie.
• transparantie: zoek naar producten die een gedetailleerde ingrediëntenlijst en analytische bestanddelenlijst op de verpakking of op hun website vermelden. Fabrikanten van hoogwaardige producten specificeren de soorten en hoeveelheden mineralen, vitaminen en additieven.
• gegarandeerde analyse: controleer het gegarandeerde analyse label.
• kwaliteitslabel: controleer de kwaliteitslabels van de fabrikant of het product. Zoek naar reviews en feedback op online forums, social media, websites of pagina’s over paardenvoeding enz. Hou er wel rekening mee dat reviews door gebruikers gebaseerd zijn op persoonlijke waarneming en ervaring en dat wat werkt voor het ene paard niet per definitie werkt voor jouw paard.
• additieven en vulmiddel: vermijd producten die vulmiddelen, kunstmatige kleurstoffen of onnodige additieven bevatten. Een fabrikant van hoogwaardige producten focust op de kwaliteit van de ingrediënten en doet geen concessies door goedkope vulmiddelen te gebruiken. Dat verklaart ook meteen waarom goede producten misschien iets duurder zijn. Maar geloof me, dat (meestal geringe) prijsverschil is het echt waard!

Eens je de juiste liksteen hebt gekozen, is het belangrijk om je paard te blijven observeren op onder andere veranderingen in gezondheid, conditie van de vacht, energielevel en algemeen welzijn. Positieve veranderingen zijn indicaties dat je de juiste keuze hebt gemaakt.

Maar, waarom zou je je beperken tot 1 soort liksteen? Je kan ook een mineralenbuffet samenstellen door zorgvuldig zoutblokken en likstenen uit te kiezen die je paard keuzemogelijkheid bieden om aan de dagelijkse behoefte te voldoen.

Het voordeel van een mineralenbuffet met likstenen is dat het meer aansluit bij het natuurlijk gedrag en de natuurlijke opname door het paard. Het is een gemakkelijk te plaatsen, laagdrempelige en constant beschikbare manier om supplementen toe te dienen die bovendien goedkoper is. En het paard bepaalt zelf de inname op basis van vrije wil.

Vervangen likstenen supplementen of balancers?

Nee, niet helemaal. Likstenen zijn bedoeld als basis om extra mineralen en sporenelementen toe te dienen. Door likstenen ter beschikking te stellen vermindert de noodzaak om supplementen toe te dienen. Goed gekozen likstenen kunnen bijdragen aan betere prestaties en verbetering van het immuunsysteem.

Balancers en supplementen kunnen nog steeds noodzakelijk zijn. Zij vormen een aanvulling op het rantsoen omdat ze exact zijn samengesteld. Dat betekent dat ze wetenschappelijk zijn samengesteld om aan specifieke behoeften te voldoen. Waar bij likstenen de dosering onnauwkeurig en onmeetbaar is, is het met balancers en supplementen mogelijk om gericht te doseren.

Kortom, ieder paard zou tenminste over een zoutblok en een liksteen als bron van mineralen moeten beschikken.

Ik ben normaal gesproken geen merk- of productaanbevelingsmachine, maar met De Dreve – Stalstrooisel & Hobbyvoeders kan ik echt scoren! Ze hebben een zorgvuldig uitgekozen assortiment van topkwaliteit zoutblokken en likstenen die perfect inspelen op de basisbehoeften van een paard. Wat me extra geruststelt, is dat ze niet zomaar lukraak kiezen, maar voor likstenen hebben gekozen die daadwerkelijk iets toevoegen. Naast hun eigen Himalayablok hebben ze ook Stable Rocky van Cavalor voor de sporters en de zoutblokken en likstenen van Imima geselecteerd. Beide merken zijn niet zomaar namen, maar hebben een wereldwijde reputatie en geven een schat aan info over wat er precies in die liksteen zit. Op die manier weet ik precies welke liksteen het beste aansluit bij het rantsoen van een bepaald paard. En dat is wel zo comfortabel.