FR 
NL 
EN 
DE Is jouw paard goed door de overgang naar gras gekomen?
2 novembre 2023
Waarom koude temperaturen een onverwacht voordeel kunnen zijn
Overgewicht is een van de meest onderschatte gezondheidsproblemen in de moderne paardenhouderij. Volgens cijfers van de American Association of Equine Practitioners (AAEP) heeft meer dan de helft van de paarden een Body Condition Score (BCS) van meer dan 6, met 19% zelfs in de categorie obees (BCS 8-9)1. Bij sobere rassen en pony’s ligt dat percentage nog aanzienlijk hoger; een Britse studie bij weidepony’s rapporteerde zelfs meer dan 70% met overgewicht2.
Hoewel overgewicht vaak gelinkt wordt aan de zomermaanden met overvloedige weidegang, biedt uitgerekend de winter unieke mogelijkheden om gewicht op een veilige, natuurlijke en wetenschappelijk onderbouwde manier te reduceren. In deze blog analyseren we hoe koude temperaturen, verminderd grasaanbod en aangepaste managementpraktijken ingezet kunnen worden als bondgenoten in de strijd tegen obesitas bij paarden.
De meest gebruikte methode om de lichaamsconditie van een paard te beoordelen is het Henneke Body Condition Score-systeem, dat werkt op een schaal van 1 (uitgemergeld) tot 9 (extreem obees). Deze score wordt bepaald aan de hand van visuele observatie en palpatie van zes tot negen vetopslagplaatsen, waaronder de manenkam, ribben, schoft, lendenen en staartbasis.
Een BCS van 5 wordt algemeen als ideaal beschouwd. Vanaf 7 spreken we van overgewicht, en bij een vetpercentage van meer dan 20% van het totale lichaamsgewicht is er sprake van obesitas. Bij extreem obese paarden kan dit zelfs oplopen tot 40%. Toch blijken paardeneigenaars vaak moeite te hebben met een correcte inschatting. Uit onderzoek blijkt dat het lichaamsvet bij hun eigen paard systematisch wordt onderschat3.
Paarden beschikken over efficiënte mechanismen om hun lichaamstemperatuur constant te houden bij koude. Dit proces – thermoregulatie – kost energie. Rillen, verhoogde spierspanning, pilo-erectie (haren rechtop zetten) en vasoconstrictie zorgen samen voor warmteproductie en -behoud. Vooral rillen leidt tot een verhoogde verbranding van glucose en vetzuren, wat extra calorieën kost4
In het Verenigd Koninkrijk is het scheren van de buiklijn bij zwaarlijvige paarden een gangbare praktijk om het warmteverlies — en dus de calorieverbranding — nog te stimuleren. Let wel: dit vereist een goede monitoring van comfort, beschutting, waterinname en rantsoenkwaliteit.
Tijdens de winter is gras vaak schaars of niet beschikbaar. Hierdoor valt een belangrijke (en vaak overvloedige) bron van suikers en energie weg. Dit maakt het eenvoudiger om de dagelijkse energie-inname te beperken en een gecontroleerd dieet op basis van hooi aan te houden.
Waar we in de zomer afhankelijk zijn van onvoorspelbare weide-inname, kan in de winter preciezer gestuurd worden via portiegestuurd ruwvoer. Voor paarden met overgewicht adviseren we doorgaans een ruwvoergift gebaseerd op het ideale lichaamsgewicht, en niet het huidige. Bij normaal winterweer en een goede vacht is 2% droge stof van het streefgewicht meestal voldoende.
Hoewel winterweer het moeilijker maakt om te rijden, zijn andere vormen van beweging — denk aan longeren, wandelen, loswerken of balansoefeningen — bijzonder waardevol. Elke extra verbranding draagt bij aan gewichtsverlies, spieropbouw en een betere insulinegevoeligheid.
In de winter worden paarden vaker op stal of paddock gehouden, waardoor het gemakkelijker wordt om voeropname, gedrag, mest, waterinname en algemene conditie op te volgen. Ook het bijhouden van een maandelijks gewicht of BCS-score is in deze periode realistischer te organiseren.
Winter is het ideale moment om samen te zitten met je paardenvoedingsadviseur, hoefverzorger en dierenarts. Samenwerking is essentieel om insulineresistentie op te sporen, een veilig dieet op te stellen, beweging verantwoord op te bouwen en mogelijke complicaties (zoals hoefbevangenheid) te voorkomen.
De winter is geen bedreiging voor zwaarlijvige paarden, maar een strategisch moment om metabole balans te herstellen. Wie op een doordachte manier gebruik maakt van thermoregulatie, rantsoenbeperking en verhoogde monitoring, vergroot de kans op duurzame, gezonde gewichtsreductie. Laten we dit seizoen niet beschouwen als een ‘overbrugging tot het voorjaar’, maar als een actieve fase in het herstelproces van het paard.
Auteursrecht © 2023 – 2024. Alle rechten voorbehouden