NL 
EN 
FR 
DE Is jouw paard goed door de overgang naar gras gekomen?
28 november 2023
De feiten, de fabels en de alternatieven wetenschappelijk onderzocht
Zand in het spijsverteringskanaal van paarden is een veelvoorkomend en vaak onderschat probleem. Het kan leiden tot vage klachten, gewichtsverlies, diarree of zelfs tot levensbedreigende zandkoliek. Psyllium wordt al decennia als dé oplossing gepresenteerd, maar is dat vertrouwen terecht? In deze blog nemen we de wetenschappelijke literatuur onder de loep en bekijken we alternatieven die minstens even relevant kunnen zijn.
Psyllium (Plantago ovata) is een vezelbron die oplost in water en een gelachtige substantie vormt. Deze gel zou zanddeeltjes in het maagdarmkanaal binden, waardoor ze via de mest afgevoerd worden. Klinkt logisch — maar zoals zo vaak in de voedingswereld is de praktijk complexer dan de theorie.
De afgelopen twintig jaar zijn verschillende studies uitgevoerd, elk met hun eigen methodologie en conclusies. Hieronder een overzicht van de meest relevante publicaties:
Een combinatieproduct van psyllium, pre- en probiotica liet een toegenomen fecale zanduitscheiding zien bij klinisch gezonde paarden. Veelbelovend, maar het betrof een kleine steekproef en er was geen controlegroep zonder behandeling.
Bron: Landes et al. (2008)((1
Een studie toonde aan dat een combinatie van psyllium en magnesiumsulfaat, direct via een neussonde toegediend, de zandophoping effectiever reduceert dan één van beide componenten alleen.
Bron: Niinistö et al. (2014)((Niinistö, K., M. Hewetson, R. Kaikkonen. 2014. Comparison of the effects of enteral psyllium, magnesium sulphate and their combination for removal of sand from the large colon of horses.))
In een vervolgonderzoek werd bij sommige paarden wél, maar bij anderen géén significante verbetering vastgesteld. Zelfs bij langdurige behandeling bleef bij een deel van de dieren zand aanwezig in het colon.
Bron: Niinistö et al. (2018)((Niinistö, K.E., Ruohoniemi, M.O., Freccero, F., Raekallio, M.R. 2018 Investigation of the treatment of sand accumulations in the equine large colon with psyllium and magnesium sulphate))
Een heranalyse van de studie uit 2008 toonde aan dat zowel de behandelgroep als de placebogroep een afname van zandophoping vertoonde. Het verschil tussen beide was statistisch niet significant.
Bron: Hassel et al. (2020)2
Conclusie? Psyllium lijkt in bepaalde omstandigheden bij een deel van de paarden een gunstig effect te hebben, maar het is zeker geen universele oplossing.
De werkzaamheid van psyllium is afhankelijk van meerdere factoren:
Dosering: In wetenschappelijke studies worden vaak doseringen gebruikt tot 500-600 gram per dag – veel hoger dan de gangbare aanbevelingen van commerciële merken.
Toedieningsvorm: Via neussonde (onder toezicht van een dierenarts) is effectiever dan via voer, maar minder praktisch voor langdurige toepassing.
Individuele variatie: Darmmobiliteit, hydratatiestatus en microbiota van het paard kunnen de werking beïnvloeden.
Aanwezigheid van andere vezels: De combinatie met ruwvoer of bietenpulp kan synergetisch of juist verstorend werken.
Er bestaan twee hoofdvormen:
Psyllium husk (de hele zaadhuid): grovere vezel, meestal minder bewerkt.
Psylliumpoeder: fijngemalen, sneller oplosbaar maar soms minder effectief als de viscositeit onvoldoende is.
Er is weinig bewijs dat het ene type significant beter werkt dan het andere, zolang de dosering en vochtopname adequaat zijn.
Psyllium is niet het enige instrument in de strijd tegen zandophoping. Een geïntegreerde aanpak is effectiever op lange termijn:
Vezelrijke voeding: Hooi met lange stengels bevordert darmperistaltiek en werkt als een natuurlijke ‘bezem’.
Structuurbehoud in het rantsoen: Bietenpulp, vooral geweekt, kan het mestvolume verhogen en zanddeeltjes helpen meenemen.
Beweging: Fysieke activiteit stimuleert de darmmotiliteit en voorkomt stagnatie.
Zandvrij voeren: Gebruik rubbermatten, voerbakken of hooinetten boven de grond om zandopname te minimaliseren.
Psyllium kan nuttig zijn — vooral als tijdelijke ondersteuning of in combinatie met andere maatregelen. Het is echter géén magische zandstofzuiger. Laat je niet misleiden door marketingclaims die geen rekening houden met dosering, context of wetenschappelijke nuance.
Praktische tip: Overweeg eerst een mestonderzoek (zandtest) alvorens supplementen in te zetten. En bespreek bij twijfel het gebruik met je dierenarts of een erkend voedingsadviseur.
Psyllium is géén fabel, maar zeker ook geen mirakelmiddel. De effectiviteit ervan is matig onderbouwd, sterk individueel bepaald en afhankelijk van de context. Alternatieve of aanvullende maatregelen zijn essentieel voor een duurzame zandpreventie.
Blijf kritisch, blijf vragen stellen — en voer bewust.
Auteursrecht © 2023 – 2024. Alle rechten voorbehouden