Van werkpaard tot partner: de evolutie van paardenvoeding in functie van het paard

9 november 2023

Een verleden vol kracht.

Eeuwenlang waren paarden de motor van de samenleving. Ze trokken ploegen, vervoerden goederen, brachten soldaten naar het front en vormden de ruggengraat van handel en transport. Wie oude schilderijen bekijkt of literatuur leest uit voorbije tijden, ziet telkens opnieuw hetzelfde beeld: het paard als trouwe, onvervangbare krachtbron.

Maar net zo stilletjes als de auto de kar verving, veranderde ook de reden waarom we paarden zijn blijven houden. Wat ooit puur functioneel was, werd emotioneel. Vandaag zijn paarden geen werktuig meer, maar gezinslid, sportpartner of spiegel van onze ziel. En toch: hun voeding bleef lange tijd achter.

Van haver tot inzicht

Tot ver in de twintigste eeuw voerden we paarden zoals onze grootouders dat deden. Een baal hooi, een schep haver en als het meezat wat wortelen — veel meer kwam er niet bij kijken. Voeding was een routine, geen wetenschap. Het was gebaseerd op beschikbaarheid, niet op behoefte.

Pas vanaf de jaren 50–60 veranderde dat beeld. Met de opkomst van de industriële voederproductie en de eerste voedingsstudies begon het inzicht te groeien dat een paard méér nodig heeft dan ‘iets om op te kauwen’. Wetenschappelijk onderzoek legde bloot wat eerder verborgen bleef: tekorten, overmaat, onbalans. En dat betekende het begin van een revolutie.

De wetenschap neemt het over

De afgelopen zeventig jaar zagen we een explosie aan kennis over paardenvoeding. Onderzoekers verdiepten zich in de fysiologie van het spijsverteringsstelsel, het belang van vezels, de opname van mineralen en de rol van vetten als alternatieve energiebron. Waar vroeger ‘eiwit’ één begrip was, maken we nu het onderscheid tussen verteerbaar ruw eiwit, aminozurenprofielen en stikstofbalans.

Deze inzichten leidden tot de ontwikkeling van voeders op maat: voor veulens, sportpaarden, drachtige merries, senioren en paarden met metabole problemen. Ook supplementen kenden een opmars — van eenvoudige zoutblokken tot op maat samengestelde formules die de darmgezondheid, het immuunsysteem of de spierfunctie ondersteunen.

Meer dan de voederzak

Tegelijk veranderde onze kijk op het paard zelf. We beseffen steeds beter dat een rantsoen meer moet doen dan alleen energie leveren. Het moet ook passen bij de omgeving, de genetica, het gedrag en het gebruik van het paard. Een gestrest sportpaard dat dagelijks traint, heeft een ander metabolisme dan een recreatiepaard op een kruidenrijke weide. En een hoefbevangen pony vraagt om een radicaal andere benadering dan een Fries in volle opbouw.

Daarom spreken we vandaag over voeding in functie van het paard — niet omgekeerd. We passen het rantsoen aan aan het paard, niet het paard aan het voer.

De toekomst van paardenvoeding

Dankzij technologische vooruitgang kunnen we vandaag veel preciezer voeden dan vroeger. Lichaamsconditiescores, mestonderzoek, bloedwaarden, weegsessies: het zijn allemaal puzzelstukjes die helpen om tot een beter, persoonlijker advies te komen. En de toekomst ziet er nóg gedetailleerder uit: denk aan DNA-analyses, realtime monitoring van vertering, of automatische voersystemen op basis van gedrag en activiteit.

Toch moeten we waakzaam blijven. Want met al die kennis groeit ook de complexiteit — en daarmee het risico op overvoeding, verkeerde combinaties of blind vertrouwen in marketingclaims. Meer is niet altijd beter. Soms is de meest wetenschappelijke keuze ook de meest eenvoudige: kwalitatief ruwvoer, voldoende beweging en rust in het voerregime.

Conclusie

De evolutie van paardenvoeding vertelt ons iets fundamenteels: dat we vandaag beter weten, maar daarom niet altijd beter doen. Teruggrijpen naar de natuur van het paard én tegelijk gebruik maken van wat de wetenschap ons biedt — dat is waar de kracht ligt. Niet in het volgen van trends, maar in het begrijpen van het individu.

Want als je echt wil voeden, kijk je eerst naar het paard. Pas daarna naar de zak.