Voedsel voor Voeten: Sterkere hoeven dankzij een evenwichtig dieet.

Het belang van gezonde hoeven kan niet genoeg benadrukt worden. Goede hoeven vormen de basis van een gezond paard; ze zijn letterlijk en figuurlijk het fundament waarop ons edele dier steunt. Afhankelijk van wie je het vraagt, zie je echter dat de focus verschilt. Het pad naar gezonde hoeven is niet altijd een rechte lijn. Het hangt af van wie je het vraagt. Sommige mensen zweren bij goede hoefverzorging en passende huisvesting, terwijl anderen het belang van beweging en genetica benadrukken. Voeding, ondanks haar cruciale rol in algemene gezondheid, krijgt vaak een ondergeschikte rol in de discussie over hoeven. Maar is dat wel gerechtvaardigd?

Hoefgezondheid: een complex samenspel van factoren

In 2017 onthulde een Nederlandse studie dat bij een verbazingwekkende 85% van de paarden ten minste één hoefaandoening werd opgemerkt tijdens een standaard hoefverzorging. Deze studie omvatte een diverse groep van recreatiepaarden tot sportpaarden en zelfs koetspaarden. De meest voorkomende aandoeningen waren rotstraal (45,0%), oppervlakkige scheurtjes in de hoefwand (30,4%), groeiringen (26,3%) en kneuzingen aan de zool (24,7%). Minder vaak voorkomende aandoeningen waren onder andere doorlopende scheuren in de hoefwand (16,4%), wittelijnziekte (17,8%) en verbreding van de witte lijnen (11,8%). Horizontale hoefscheuren (5,2%), chronische hoefbevangenheid (3,9%), kwartierscheuren (2,7%), keratomen (1,8%) en hoefkanker (1,0%) werden het minst vaak aangetroffen. Het is belangrijk op te merken dat meer dan 95% van de getroffen paarden werden gehouden in stallen of kleine paddocks met beperkte bewegingsruimte.¹

Dat zijn serieuze resultaten. Het is vooral opmerkelijk omdat de meeste problemen eenvoudig te voorkomen zijn. Laten we dus eens wat gedetailleerder kijken naar de totale aanpak.

Hoefgezondheid is een fascinerend samenspel van factoren

De algehele gezondheid van paardenhoeven is een fascinerend samenspel van meerdere factoren. Het is onbetwistbaar dat hoefverzorging, inclusief routineonderhoud, inspecties en correct trimmen of hoefijzers plaatsen, cruciaal is voor de gezondheid van de hoeven. Een leefomgeving die natuurlijke beweging bevordert en een schone, droge ondergrond biedt, helpt bij het voorkomen van veel hoefaandoeningen. Beweging speelt een sleutelrol in het bevorderen van de bloedcirculatie in de hoeven, wat op zijn beurt weer bijdraagt aan hun groei en gezondheid.

Toch mogen we de overheersende invloed van genetica en voeding niet negeren. Genetica speelt zeker een rol in de kwaliteit van paardenhoeven. Het is een feit dat sommige rassen, zoals volbloeden, bekend staan om hun dunne zool en hoefwand. Helaas, dit is niet iets waar we veel invloed op kunnen uitoefenen. Hoof wall separation syndrome (HWSS) is bijvoorbeeld een genetische – en helaas ongeneeslijke – aandoening die specifiek bij Connemara ponies voorkomt. Voeding speelt een cruciale rol in de gezondheid van hoeven, het is absoluut geen factor om licht te nemen. Integendeel, het is het op één na belangrijkste element voor gezonde hoeven. Het merendeel van de hoefproblemen die onze paarden treffen, kunnen voorkomen worden met een zorgvuldig uitgebalanceerd dieet. Hoewel uw hoefverzorger wellicht een andere mening kan hebben.

Waarom we het belang van voeding niet mogen onderschatten.

Voeding is de architect van sterke, veerkrachtige paardenhoeven. Met een weloverwogen mix van biotine, eiwitten, mineralen en vitamines, kunnen we broze en trage groeiende hoeven voorkomen. Het is dus niet zomaar een extraatje in de zorg voor hoeven, maar een essentieel element in de totaalbenadering. Door wetenschappelijk onderbouwde en bewezen methoden te volgen, kunnen we een voedingsplan ontwerpen dat zowel de algemene gezondheid van het paard als de kwaliteit van de hoeven verbetert.

De hoeven als spiegel van de gezondheid en conditie van uw paard

Hoewel ze misschien slechts een klein onderdeel lijken, zijn de hoeven van een paard eigenlijk de spiegel van hun algehele gezondheid en conditie. De unieke functie en structuur van de hoef betekent dat ze als eerste tekenen van zwakte vertonen in vergelijking met andere weefsels in het paardenlichaam. Dingen als zichtbare ribbels – die je misschien beter kent als groeiringen – of verkleuringen, laesies en scheurtjes in de hoefwand kunnen tekenen zijn van voedingsgerelateerde problemen. Een onderzoek van Higami ² toonde bijvoorbeeld aan dat paarden met White Line Disease vaak een dieet hebben dat te weinig koper en zink bevat. En de meeste mensen die voor paarden zorgen, zijn bekend met laminitis – een aandoening die vaak wordt veroorzaakt door een dieet dat te veel wateroplosbare koolhydraten bevat. Maar de impact van voeding op de hoeven van een paard reikt nog verder dan dat.

Hoefstructuur en voeding

Om de link tussen voeding en hoefkwaliteit te doorgronden, is kennis van de hoefstructuur en -functie van het paard vereist. Er is een schat aan informatie beschikbaar via experts die zich inzetten voor de wonderbaarlijke paardenhoef. Daarom zal ik u naar hen doorverwijzen. Het zoeken naar “anatomie paardenhoef” levert u een reeks zeer informatieve websites op van gerespecteerde hoefprofessionals. De extra kennis die u daarbij opdoet, is een mooie bonus. Heeft de paardenhoef je nieuwsgierigheid geprikkeld? Zin in een boeiende cursus? Volg ons op sociale media en blijf op de hoogte van al onze activiteiten.

Het wonder van paardenhoeven is dat ze steevast groeien en vernieuwen. Wat uw paard vandaag consumeert, beïnvloedt de gezondheid van de hoeven morgen. Geduld is niet alleen een deugd in het leven, maar ook een cruciaal aspect van paardenzorg, vooral als het gaat om hoeven. Paardenhoeven groeien ongeveer een halve centimeter per maand. Dit langzame proces betekent dat onze huidige inspanningen om de gezondheid te bevorderen pas maanden later zichtbaar worden in de kwaliteit van de hoeven. Het is een proces van lange adem, waarbij het tot wel een jaar kan duren voordat een volledig nieuwe hoef is gevormd. In sommige gevallen kan het zelfs een jaar of langer duren voordat er een verbetering zichtbaar is in de hoef. Net als voor mensen geldt ook voor paarden “je bent wat je eet”. Daarom moeten we goed nadenken over het dieet van onze paarden. Het is een uitdaging waar elke paardeneigenaar mee te maken krijgt, vooral als het gaat om het aanpassen van het dieet om de kwaliteit van de hoeven te verbeteren. Veranderingen gebeuren niet van de ene op de andere dag; ze vereisen tijd, zorg en ja, een flinke dosis liefde.

Hoefaandoeningen gerelateerd aan voeding

Het is oprecht intrigerend hoe een gebalanceerd dieet niet alleen de algehele gezondheid van een paard beïnvloedt, maar ook de conditie van zijn hoeven. Bij voedingsgerelateerde hoefproblemen denken we vaak aan hoefbevangenheid, maar een tekort of overschot aan bepaalde voedingsstoffen kan leiden tot aanzienlijke problemen. Deze problemen kunnen zich manifesteren in zowel het lichaam als de hoeven van het paard, variërend van lichte ongemakken tot ernstige aandoeningen die de mobiliteit en levenskwaliteit van het paard aanzienlijk kunnen beïnvloeden.

Deze tekorten en overschotten identificeren is dus echt een noodzaak voor de gezondheid van het paard. Symptomen zoals brokkelige hoeven, trage hoefgroei of een veranderde hoefstructuur kunnen wijzen op een onevenwichtige voeding. Als eigenaar, verzorger of professional is het belangrijk om tekenen van voedingsproblemen in de hoef te herkennen. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Brokkelende hoeven en slechte hoefkwaliteit Zelfs met de beste zorg en huisvesting, kunnen hoeven soms brokkelen. Dit kan een gevolg zijn van een overschot aan zemelen in het dieet, die rijk zijn aan fytaat (ook bekend als fytinezuur). Fytinezuur is de primaire manier waarop planten fosfor opslaan, vooral in de zaadhuid van granen en zaden. Als er te veel zemelen worden gevoerd, ontstaat er een overmaat aan fosfor, die de opname van verschillende mineralen zoals calcium, ijzer en zink verstoort. Deze binding creëert stoffen die niet kunnen worden opgenomen in de darm. Vaak is een goed onderhouden, maar brokkelende hoef een gevolg van een tekort aan calcium.
• Te snel groeiende hoefwand, broze hoefwand Snelgroeiende hoeven met een mindere of gewoonweg slechte hoefkwaliteit kunnen wijzen op een zinktekort. In sommige gevallen kan de hoefwand zo snel groeien dat er elke twee weken een bekapping nodig is. Een tekort aan zink kan leiden tot de productie van keratine van lage kwaliteit in de buitenste laag van de hoef, wat de hoefwand kwetsbaar maakt. Broze hoeven zijn een uiterst uitnodigende omgeving voor bacteriën en schimmels om zich te nestelen en te groeien.
• Afpellende hoefwand Een zeldzaam verschijnsel is een hoefwand die als dikke lagen hard weefsel loskomt, vergelijkbaar met de lagen van een gepelde ui. Deze aandoening is in onze streken bijzonder zeldzaam, doordat de oorzaak, een tekort aan biotine, in onze regio uiterst ongebruikelijk is. Als het toch gebeurt, bijvoorbeeld bij ondervoede paarden, gaat dit vaak hand in hand met andere voedingstekorten. Het is belangrijk op te merken dat het afpellen van de hoefwand niet hetzelfde is als een losse hoefwand.
• Te traag groeiende hoeven Het is een algemene vuistregel: tenzij uw paard in een zelftrimmende omgeving leeft, heeft het ongeveer elke 6-8 weken een trimbeurt nodig. Maar wat als de hoeven van uw paard niet zo snel groeien als ze zouden moeten? Nou, dat kan wijzen op een tekort aan iets essentieels, zoals energie of een bepaalde voedingsstof. Dit kan ook verklaren waarom sommige paardenhoeven in de winter minder snel groeien dan in de zomer. Uw paard heeft in de winter meer energie nodig om warm te blijven en op gewicht te blijven. Dus, gaat er minder energie naar de groei van de hoeven. Als uw paard een dieet heeft dat te weinig energie bevat, kan het zijn dat de hoeven langzamer groeien omdat andere weefsels die belangrijker zijn voor het leven voorrang krijgen. Een tekort aan één of meer voedingsstoffen die nodig zijn voor de bouw van hoeven kan ook de groei van de hoeven vertragen. Het is allemaal een kwestie van balans en zorg voor het welzijn van uw paard.
• Verstoorde structuur van de tubuli Een hoefwand die meer weg heeft van een vissenschub en een warrig patroon in de tubuli, dat doet denken aan een wilde haargroei op de hoefwand, kan een indicatie zijn van een niet goed uitgebalanceerd vitamine A niveau. Zowel een tekort als een teveel aan vitamine A kan deze aandoening veroorzaken.

Deze korte opsomming van voorbeelden toont duidelijk aan dat onaangepaste voeding, een open uitnodiging is voor allerlei hoefproblemen.

Voeden voor voeten: sterke hoeven door een gebalanceerd dieet

We kunnen besluiten dat het een veelvoorkomende misvatting is dat hoefproblemen voornamelijk ontstaan door externe factoren zoals de wijze van hoefverzorging of de ondergrond waarop paarden lopen. Hoewel deze factoren zeker niet genegeerd mogen worden, ligt de kern van veel hoefgerelateerde problemen verscholen in de voederbak en de hooibaal. Een goed uitgebalanceerd dieet is niet alleen van wezenlijk belang voor het algemene welzijn van het volwassen paard, maar speelt een fundamentele rol vanaf de eerste momenten van zijn leven. Zelfs het dieet van de drachtige merrie heeft invloed op de hoefkwaliteit van het toekomstige paard.

Methionine, calcium, zink en biotine zijn de belangrijkste bouwstoffen die zorgen voor die sterke en gezonde hoeven. Een tekort of onevenwicht in deze essentiële voedingsstoffen kan leiden tot een slechte of verslechtering van de hoefkwaliteit. Dit benadrukt nogmaals de noodzaak van een goed uitgebalanceerd dieet dat rekening houdt met de specifieke behoeften van paarden. Het is hierboven al vermeld, het begint allemaal met energie. Paarden hebben voldoende energie nodig, maar het is een delicate balans. Te veel van het goede kan leiden tot problemen zoals hoefbevangenheid, een pijnlijke aandoening die de mobiliteit ernstig kan beperken. Aan de andere kant, als een paard niet genoeg energie binnenkrijgt, zal het lichaam deze essentiële bronnen gebruiken voor de ondersteuning van vitale organen, waardoor de hoeven maar ook de vacht er bekaaid vanaf komen. Dat resulteert regelrecht in een zichtbare confrontatie die de nauwe band tussen de gezondheid van het paard en de voedingsinname onderstreept en een noodsein ter herinnering hoe belangrijk een weloverwogen en evenwichtig dieet is. Eiwit: speelt een specifieke en vitale rol in de gezondheid van de hoeven. De hoef zelf bestaat uit keratine, een type eiwit dat zorgt voor een unieke combinatie van sterkte, hardheid en flexibiliteit. Om de hoef in optimale staat te houden, is het belangrijk dat paarden een dieet krijgen dat ze voorziet van alle essentiële aminozuren, de moleculaire bouwstenen van eiwit. Deze essentiële aminozuren zijn cruciaal voor de ontwikkeling en het onderhoud van sterke hoeven. Essentiële aminozuren, waaronder methionine, zijn 10 aminozuren die een paard niet zelf kan aanmaken maar die wel het meest noodzakelijk zijn in de synthese van eiwitten. Methionine is een essentieel aminozuur dat door het lichaam kan worden omgezet in cystine. Cystine is belangrijk omdat het de zwavelverbindingen levert die nodig zijn voor gezond collageen en dus voor een sterke hoefinfrastructuur (hoef, huid, haar, ligamenten, pezen en kraakbeen). Het is een complexe balans, maar door onze paarden te voeden met een dieet dat rijk is aan alle essentiële aminozuren, ondersteunen we niet alleen hun algemene gezondheid, maar ook de kwaliteit en functionaliteit van hun hoeven. Hoewel eiwitten een onmisbaar onderdeel van een evenwichtige voeding vormen en essentieel zijn voor de ontwikkeling en het onderhoud van sterke hoeven, is een juiste balans belangrijk. Overmatige eiwitinname kan leiden tot ongewenste bijwerkingen. De vertering van eiwitten genereert extra lichaamswarmte en kan vooral in de zomer bijdragen aan uitdroging en hittestress. De verwerking van een teveel aan eiwitten is ook belastend voor de nieren en kan vooral bij oudere paarden of paarden met nieraandoeningen voor andere problemen kan zorgen. Calcium is in minuscule hoeveelheden aanwezig in de hoef, ongeveer 300 – 350 mg/kg hoefwand. Een van de belangrijkste taken van calcium is zorgen voor de zwavelverbindingen tussen hoefeiwitten die cohesie tussen cellen mogelijk maken. Hoe sterker de cohesie, hoe gezonder en ondoordringbaarder de hoef.³ Zink verbetert de integriteit van de hoef als component van de enzymsystemen en keratinisatie in het levende deel. Dat leidt tot de productie van betere kwaliteit hoorn zonder dat zink daarvoor noodzakelijkerwijs betrokken is bij de hoefstructuur.⁴ Vetten dragen dan wel niet direct bij aan de hoefkwaliteit, ze spelen een belangrijke rol in de algehele energiehuishouding van het paard. Ze ondersteunen indirect de gezondheid van de hoeven door het vormen van een barrière die beschermend werkt tegen bacteriën en schimmels. Plantaardige olie is ook een leverancier van omega 3-vetzuren. Naast een ontstekingsremmende werking in bijvoorbeeld gevallen van laminitis, draagt omega 3 bij tot het behoud van een goede hoefgezondheid. Biotine, ook nog steeds bekend als vitamine B7, is algemeen erkend als een sleutelelement voor de hoefgezondheid. Het ondersteunt de sterkte van de verbindingen tussen collageenstrengen in het bindweefsel, inclusief de hoefwand. Biotine is ruimschoots aanwezig in het normale dieet van een paard. Een dagelijkse inname van 3 tot 4 mg biotine per 100 kg lichaamsgewicht via het normale rantsoen is dus een veilige methode om de hoefgezondheid te bevorderen. Sommige paarden reageren beter op biotinesupplementen. Dat is afhankelijk van hun specifieke behoeften en gezondheidstoestand. Voorwaarde voor een gunstig effect is wel dat het biotinesupplement consequent en langdurig wordt toegediend. Het kan tot zes maanden duren voordat de positieve effecten van het biotinesupplement zichtbaar zijn. Een vastgesteld nadeel van biotinesupplementen is dat de hoefkwaliteit weer vermindert zodra het toedienen van het biotinesupplement gestopt wordt. Dit maakt biotinesuppletie een dure aangelegenheid. Een gezonde darmflora en de juiste balans van mineralen zijn eveneens essentieel voor de hoefgezondheid. Een gezond darmmicrobioom ondersteunt de productie van vitamine B-complex, dat de bloedtoevoer naar de hoeven bevordert. Ook weer een reden om een evenwichtig dieet aan te houden en een gezond spijsverteringsstelsel te bevorderen.

Hoefproblemen door onaangepaste voeding, en nu?

Het is waar, er bestaat geen universeel dieet dat voor elk paard werkt of dat alle problemen ineens oplost. Elk dier is uniek, met zijn eigen behoeften, gebaseerd op leeftijd, activiteitenniveau, gezondheidstoestand, ras en toegepast management. Dit betekent niet dat we machteloos staan. Integendeel. Door ons te verdiepen in wat een gebalanceerd dieet inhoudt, kunnen we stappen ondernemen om de hoefgezondheid van ons paard te ondersteunen. Voeding bevordert de aanmaak van sterke hoeven en een dieet rijk aan de essentiële voedingsstoffen kan al een wereld van verschil maken

Maar! We mogen niet uit het oog verliezen dat in het proces van verbetering van de hoefgezondheid, een goede en aangepaste hoefverzorging onmisbaar blijft. Voeding alleen is niet de magische truc die hoefproblemen oplost. Een hoefverzorger met kennis van het vak en liefde voor het paard, weet hoe de hoeven te herstellen en loodst het paard zo comfortabel als mogelijk door de moeilijke overgangsperiode. Uiteraard is aanpassing van het dieet nog steeds aangewezen.

Ter conclusie

Het is simpel: zelfs met het beste dieet, kan een paard dat constant in zijn eigen mest en urine staat, last krijgen van hoefproblemen zoals rotstraal. Extra biotine is geen oplossing voor brokkelhoeven die veroorzaakt worden door een te lange triminterval. Maar hetzelfde geldt andersom ook: alleen goede hoefverzorging zorgt niet voor sterke, gezonde hoeven.

Een holistische benadering van paardenverzorging, met oog voor voeding en meer, is cruciaal voor zowel de hoefgezondheid als het algehele welzijn van het paard. Een routineuze inspectie van de hoeven van uw paard kan niet alleen de groei en ontwikkeling bijhouden, maar stelt u ook in staat tijdig in te grijpen wanneer er problemen opdoemen. Een evenwichtig dieet, het onderhouden van een gepaste lichaamsconditie bij paarden en indien nodig voedingsadvies inwinnen bij Equi Nutri Care, kan de meeste hoefproblemen die gerelateerd zijn aan voeding voorkomen. Tot slot: Of u nu de trotse bezitter, toegewijde verzorger of professional in de paardenwereld bent, het is belangrijk om voeding met een open blik te benaderen. Kennis is net zo levendig en dynamisch als de prachtige dieren die we onder onze hoede hebben. Het blijven leren en aanpassen van voedingsgewoonten is niet alleen een uiting van liefde en zorg voor het paard, maar ook een teken van professionaliteit en toewijding.

Wat kan Equi Nutri Care voor u betekenen?

Wij staan klaar om u bij te staan in het opstellen van een voedingsplan voor uw paard, gericht op sterke en gezonde hoeven. Maak hier uw afspraak voor een consult.

1. Holzhauer, M., et al., 2017, Cross-sectional study of the prevalence of and risk factors for hoof disorders in horses in The Netherlands. prevetmed.2017.02.013 [↩]
2. Higami, A., 1999, Occurrence of White Line Disease in Performance Horses Fed on Low-Zinc and Low-Copper Diets. Journal of Equine Science 10(1):1-5 [↩]
3. Calcium: How Important Is It for Hoof Health? [↩]
4. Noormohammdy, Z., et al, 2018, Effect of Zinc on Integrity of Horse Hoof. Research in: Agricultural & Veterinary Sciences, Vol.2, No.1, 2018, pp.17-23 [↩]