EN 
NL 
FR 
DE Een paard verdient een behandeling, geen verdienmodel
January 16, 2024
Bouwstenen voor een gezond veulen en een veerkrachtige merrie
Wanneer een merrie haar achtste drachtmaand bereikt, komt ze in een van de meest veeleisende fasen van haar leven terecht. Niet alleen neemt de fysieke belasting snel toe – ook de metabole behoeften veranderen drastisch. In deze cruciale laatste drie maanden van de dracht wordt tot 60% van de totale foetale groei gerealiseerd. Wat je merrie in deze periode eet, bepaalt niet alleen de gezondheid van het veulen bij geboorte, maar beïnvloedt ook zijn immuunfunctie, groeipotentieel en zelfs het risico op aandoeningen op volwassen leeftijd.
In deze blog duiken we diep in de nutritionele fundamenten voor drachtige merries in het laatste trimester, onderbouwd door recente wetenschappelijke inzichten.
ij aanvang van maand acht weegt het veulen gemiddeld 8,5 tot 15 kg. Aan het einde van de dracht is dat 50 tot 60 kg — een verviervoudiging. De placenta, het uierweefsel en het lichaamsgewicht van de merrie zelf nemen navenant toe. Niet alleen de behoefte aan energie en eiwitten stijgt, maar ook aan specifieke vitaminen, mineralen en vetzuren die bijdragen aan een gezond geboortegewicht, sterk skelet, functionele organen en een robuust immuunsysteem.
Een licht energiegebrek (bijv. 80% van de behoefte) lijkt weinig invloed te hebben op de groeicurve van het veulen, maar leidt wél tot verlenging van de dracht. Ernstiger tekort daarentegen beïnvloedt het geboortegewicht, testiculaire ontwikkeling, insulinerespons en zelfs de botgroei op jonge leeftijd((Chavatte – Palmer, P. , Robles, M. Developmental programming: Can nutrition of the mare influence the foal’s health?, Rev. Bras. Reprod. Anim., v.43, n.2, p.168-183, abr./jun. 2019))1.
Omgekeerd leidt een te rijk rantsoen — vaak krachtvoer met snel opneembare koolhydraten — bij veel merries tot overgewicht, insulineresistentie en verminderde kwaliteit van de biest. Foetale epigenetische programmering bij te rijke voeding verhoogt het risico op latere stofwisselingsstoornissen en osteochondrose23
Richtlijn: behoud een optimale lichaamsconditie (BCS 6 – 6,5/9), en stem de energiedichtheid af op basis van ruwvoeranalyse en werkelijke behoefte.
In de laatste maand van de dracht stijgt de eiwitbehoefte met 45-50%. De focus ligt hier niet alleen op kwantiteit, maar vooral op kwaliteit: lysine, methionine en threonine zijn essentieel voor de opbouw van spierweefsel, organen en placenta. Alfalfa of luzernebrok kunnen waardevolle eiwitverrijkers zijn, mits goed afgestemd op het calciumgehalte van het rantsoen.
Een vetverrijkt dieet (tot 5-8% van de DS) biedt voordelen bij merries met overgewicht of insulineresistentie. Vetten leveren energie zonder sterke stijging van insuline of glucose, en verrijken het colostrum met linolzuur en immunoglobulinen45.
Omega-3-vetzuren, zoals DHA, ondersteunen niet alleen de baarmoederherstel, maar lijken ook foetale cognitieve ontwikkeling te bevorderen. Veulens van merries die DHA kregen, stonden sneller op en dronken eerder na de geboorte((Adkin, A., 2013, Supplementation of broodmares with docosohexaenoic acid and its effects on reproductive performance and foal cognitive development. University of FLorida Thesis.))6.
Opgelet: bouw vetten in het rantsoen altijd geleidelijk op tot niet meer dan 10% van het totale droge stof rantsoen.
calcium, fosfor, magnesium de dagelijkse behoefte stijgt vanaf maand 7
Koper, ijzer, jodium vanaf maand 9 noodzakelijk voor skelet en immuniteit
Zink en selenium zijn cruciaal voor het veulen, terwijl de merrie zelf minder stijgende behoefte heeft
Selenium en vitamine E verdienen bijzondere aandacht: te weinig verhoogt het risico op spierziekten bij het veulen (WMD), te veel is toxisch. Laat selenium uitsluitend doseren op basis van bloedonderzoek en voeranalyses((Higuchi, T. Ichijo, S. et al., 1989, Studies on serum selenium and tocopherol in white muscle disease of foal.))7.
Vitamine E beïnvloedt direct de hoeveelheid immunoglobulinen in colostrum — onmisbaar voor de overdracht van passieve immuniteit aan het veulen48.
Wat een merrie eet tijdens de laatste weken van de dracht, beïnvloedt het veulen lang nadat het gespeend is. Onderzoek toont aan dat voeding de genetische expressie en metabole ontwikkeling van het veulen beïnvloedt: van groeisnelheid tot gevoeligheid voor insulineresistentie, botontwikkeling en reproductie((Peugnet, P., Robles, M. et al, 2016, Management of the pregnant mare and long-term consequences on the offspring. Theriogenology. vol 86; 99 – 109)) .
Auteursrecht © 2023 – 2024. Alle rechten voorbehouden