Als je paard mest eet

Pica bij paarden deel II: coprofagie

Het is geen geheim dat paarden ons soms voor raadsels kunnen plaatsen met hun gedrag. Een fenomeen dat vragen oproept, is hun neiging om vreemde objecten te consumeren, zoals zand, mest, hout en zelfs haar en steentjes. Dit gedrag, bekend als pica, is zowel intrigerend als verontrustend voor paardeneigenaren, verzorgers en professionals. En dat is begrijpelijk. Pica is een gedragsprobleem dat een directe bedreiging vormt voor de gezondheid en het welzijn van het betrokken paard.

We starten een drieluik waarin we het fenomeen pica bij paarden onder de loep nemen. Hierbij belichten we de drie meest voorkomende varianten van dit gedrag. We baseren ons op wetenschappelijke publicaties en veldonderzoek om dit fascinerende gedrag te doorgronden..

Dit stuk belicht de verschillende elementen die een rol spelen bij de neiging van paarden om mest te eten, een gedrag dat ook wel bekend staat als coprofagie.

Mogelijke oorzaken van coprofagie

Coprofagie, of het consumeren van uitwerpselen, is een fenomeen dat voorkomt bij verschillende diersoorten, inclusief paarden. Het is een normaal gedrag voor veulens en wordt ook vaak gezien bij volwassen paarden. Deze gewoonte heeft de interesse van onderzoekers gewekt, die graag de onderliggende redenen, mogelijke gezondheidsrisico’s en implicaties voor het beheer willen begrijpen. Ondanks verschillende studies blijft de specifieke oorzaak van coprofagie bij paarden een onderwerp van discussie.

Eén veel voorkomende hypothese suggereert dat paarden mest eten om tekorten in hun voeding aan te vullen. Onderzoek door Houpt et al.¹ dat paarden dit doen om voedingsstoffen, vooral B-vitamines en microbiële eiwitten, te recupereren die niet tijdens de eerste vertering zijn opgenomen. Ook voedingstekorten of -onevenwichtigheden, zoals een gebrek aan vezels of bepaalde mineralen, kunnen dit gedrag uitlokken.².

Een andere onderzoekslijn richt zich op de rol van het microbiële evenwicht in de darmen. Paarden zijn, net als wij, sterk afhankelijk van een harmonieus samenspel van micro-organismen in hun dikke darm om vezels af te breken. Wanneer dit microbieel evenwicht verstoord raakt, bijvoorbeeld door voedingsveranderingen of stress, kan dit leiden tot onevenwichtigheden. Dit kan er vervolgens toe leiden dat paarden hun microbieel evenwicht proberen te herstellen door coprofagie.³

Sociaal leren is ook voorgesteld als een mogelijk bijdragende factor. Het is aannemelijk dat jonge veulens dit gedrag aanleren door hun moeders te kopiëren, wat aangeeft dat coprofagie bij paardachtigen een sociale factor kan hebben.⁴

Naast voedingstekorten en het microbiële evenwicht in de darmen, worden stress en omgevingsfactoren ook als belangrijke oorzaken aangeduid. Stress, veroorzaakt door factoren zoals opsluiting of onrust binnen de groep, kan diverse gedragsproblemen veroorzaken, waaronder mest eten. Daarnaast wijzen diverse studies erop dat medische problemen, zoals maag-darmstoornissen, paarden ertoe kunnen leiden om dit gedrag te vertonen als reactie op het ongemak dat ze ervaren.

Een andere mogelijke verklaring die vaak wordt gegeven voor coprofagie, is verveling of honger. Hongerige paarden kunnen hun eigen mest en die van hun kuddegenoten opeten. Hoewel dit misschien vreemd lijkt, bevat mest nog altijd een aanzienlijke voedingswaarde die kan helpen om een hongerig paard te voeden.

Coprofagie wordt ook vaak opgemerkt bij verveelde volwassen paarden die zich op eentonige weides bevinden.⁵

Al deze factoren dragen gezamenlijk bij aan de complexiteit om de redenen achter coprofagie bij een paard te achterhalen. Als u vaststelt dat uw paard mest eet, is het belangrijk om een oogje in het zeil te houden en uw paard en de omgeving te observeren op mogelijke triggers.

Impact op de gezondheid van paarden

Coprofagie kan invloed hebben op de gezondheid van een paard. Terwijl deze gewoonte soms een functie kan hebben, brengt het ook potentiële risico’s mee. Het opeten van uitwerpselen kan uw paard blootstellen aan parasieten en ziekteverwekkers, wat tot gezondheidsproblemen kan leiden.
Bovendien, in het geval coprofagie wordt veroorzaakt door voedingstekorten, kan dit gedrag duiden op een gezondheidsprobleem dat zorgt voor een onvoldoende opname van voedingsstoffen of een onevenwichtig dieet. Maar ook een probleem in de groep kan de reden zijn dat een paard onvoldoende voedingstoffen kan opnemen. Wat de reden ook mag zijn, het bedreigt de gezondheid en het algemeen welzijn van het paard. Daarbij bestaat er een kans op gedragsproblemen die voortkomen uit coprofagie, wat sociale conflicten en stress binnen een kudde kan veroorzaken en het eten van mest uitlokt.
Al deze gevolgen benadrukken het belang om coprofagie bij paarden aan te pakken.
We moeten het wel niet erger maken dan het is: milde coprofagie of een paard dat uitzonderlijk een keer mest eet, zonder andere tekenen van ziekte of ongemak, veroorzaakt waarschijnlijk geen noemenswaardige problemen.

Strategieën om coprofagie te voorkomen en bestrijden

Gezien de complexiteit die gepaard gaat met het eten van mest, is het van belang om de strategieën om dit aan te pakken grondig te onderzoeken.

• Een evenwichtig en passend dieet is van fundamenteel belang om mogelijke gerelateerde triggers uit te sluiten. Vrije toegang tot voldoende ruwvoer van hoge kwaliteit en een passende mineralen- en vitaminebalancer kan het risico op voedingstekorten die tot coprofagie leiden, beperken.
• Een gezond microbieel evenwicht in de darmen door middel van goed kwaliteitshooi, geleidelijke veranderingen in het dieet, probiotische suppletie enzovoort helpt bij het minimaliseren van de kans dat paarden hun toevlucht nemen tot fecale consumptie voor microbiële aanvulling van hun darmflora.
• Strategieën voor stressvermindering en omgevingsverrijking verminderen dan weer de kans dat dat een paard mest eet uit verveling of als reactie op stress.
• Regelmatige controles door een dierenarts sluiten dan weer de gezondheidsproblemen uit die een mogelijke reden kunnen zijn dat uw paard mest eet.

Ter conclusie

Bij coprofagie bij paarden is er dus sprake van een complex samenspel van voedings-, gedrags- en gezondheidsgerelateerde factoren. Wetenschappelijk onderzoek probeert licht te werpen op de mogelijke redenen die dit gedrag aandrijven. Of om de impact ervan op de gezondheid van paarden in beeld te brengen en daarmee effectieve managementstrategieën om dit probleem aan te pakken, te ontwikkelen. Door de onderliggende oorzaken en implicaties van coprofagie te begrijpen, kunnen paardeneigenaren en verzorgers bewezen praktijken implementeren om dit gedrag te voorkomen en te bestrijden.

Wat kan Equi Nutri Care hierin betekenen?

Wij begrijpen hoe belangrijk het is om de gezondheid en het welzijn van uw paard te waarborgen, vooral wanneer het gaat om complexe gedragsproblemen zoals coprofagie. Coprofagie, ofwel het eten van mest kan wijzen op onderliggende voedingsproblemen of omgevingsfactoren die aandacht vereisen. Wij staan klaar om u te ondersteunen om deze uitdaging aan te pakken op een grondige en effectieve manier.

We beginnen met een grondige analyse van het huidige dieet van uw paard. Hierbij kijken we naar mogelijke tekorten aan essentiële voedingsstoffen die kunnen bijdragen aan coprofagie. Op basis van deze analyse doen we gerichte aanbevelingen voor eventuele aanpassingen en adviseren we hoe u de voeding van uw paard interessanter en gevarieerder kunt maken.

Equi Nutri Care ondersteunt u bij het opstellen van een gedetailleerd plan om de voedselinname en het gedrag van uw paard te monitoren. Regelmatige evaluaties zorgen ervoor dat het dieet continu afgestemd blijft op de behoeften van het paard.

Indien nodig werken we samen met uw dierenarts en gedragsdeskundigen om een geïntegreerde behandelaanpak te bieden. Een dergelijke samenwerking biedt een alomvattende benadering die gericht is op de fysieke en mentale gezondheid van uw paard. U kan hier een afspraak voor een consult maken.

Klik hier voor deel I: geofagie, paarden die aarde, zand en kiezels eten
Klik hier voor deel III: lignofagie, paarden die hout en houtachtige materialen eten (beschikbaar vanaf 11 januari 2024)

1. Houpt, K. A., & Houpt, T. R. (2007). Feeding and drinking behavior. Equine Behavior, 2nd Edition. [↩]
2. Kronfeld, D. S. (2016). Nutrient requirements, nutrient availability, and nutrient utilization. Equine Applied and Clinical Nutrition: Health, Welfare and Performance. [↩]
3. Bergmann, W., et al. (2012). Hindgut microbiota and microbial metabolites: The key to equine digestive health. Journal of Equine Veterinary Science, 32(12), 788-793. [↩]
4. Saslow, C. A., & Haley, D. B. (2016). The ontogeny of social learning in horses. Applied Animal Behaviour Science, 180, 21-29. [↩]
5. McGreevy P. Equine Behavior, A Guide for Veterinarians & Equine Scientists. Edinburgh: Saunders, 2004 [↩]